
1. کمبوجیه دوم (پسر کوروش)
بعد از مرگ کوروش کبیر در جنگ با اقوام سکایی در شرق ایران، پسرش کمبوجیه دوم به قدرت رسید (حدود ۵۳۰ ق.م). کمبوجیه فردی جاهطلب و جنگجو بود. مهمترین کار او:
فتح مصر: او در سال ۵۲۵ ق.م، با عبور از صحرای سینا، مصر را فتح کرد و فرعون پسامتیخ سوم را شکست داد. مصر به یکی از ساتراپیهای (استانهای) امپراتوری هخامنشی تبدیل شد.
اما کمبوجیه حکومت پایداری نداشت. در مدتی که در مصر بود، شورشی در ایران بهوجود آمد.
2. ماجرای گئومات (بردیای دروغین)
کمبوجیه پیش از سفر به مصر، دستور قتل برادرش بردیا (یا "سمردیس") را مخفیانه داده بود، چون از تهدید او برای تاجوتخت میترسید. اما این موضوع را کسی نمیدانست.
در غیاب کمبوجیه، فردی به نام گئومات (مغ و روحانی زرتشتی) که شباهت زیادی به بردیا داشت، خود را شاه معرفی کرد و مردم هم فکر کردند واقعاً بردیاست و از او حمایت کردند.
وقتی خبر به کمبوجیه رسید، او از مصر حرکت کرد اما در راه بهطور ناگهانی (یا مشکوک) کشته شد یا خودکشی کرد (بر اساس روایت هرودوت و داریوش).
3. پادشاهی داریوش بزرگ
پس از چند ماه حکومت گئومات، هفت تن از نجیبزادگان پارسی، از جمله داریوش، توطئه کردند و گئومات را کشتند. داریوش، که نسبتی دور با کوروش داشت (نوهی عموی کوروش)، با کمک آنها به پادشاهی رسید (۵۲۲ ق.م).
داریوش برای تثبیت قدرت خود:
شورشهای داخلی را سرکوب کرد.
ساختار اداری ساتراپیها را پایهگذاری کرد.
راه شاهی، سیستم مالیاتی، و خط میخی فارسی باستان را ایجاد کرد.
امپراتوری را به اوج شکوهش رساند.
خلاصه و پیوستگی:
کوروش کبیر (بنیانگذار) ↓
کمبوجیه دوم (پسر کوروش، مصر را فتح کرد) ↓
گئومات (بردیای دروغین) (مدتی کوتاه غاصب قدرت) ↓
داریوش بزرگ (شروع عصر شکوفایی امپراتوری)